Όλο και περισσότερες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το να μιλάμε στον εαυτό μας -και μάλιστα δυνατά- είναι σημάδι νοητικής οργάνωσης, αυτορρύθμισης και υψηλής συναισθηματικής νοημοσύνης.
Οι ψυχολόγοι αποκαλούν αυτή τη συνήθεια «ιδιωτική ομιλία» (private speech). Είναι ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλός μας επεξεργάζεται τις πληροφορίες, βάζει τάξη στις σκέψεις και οργανώνει τις ενέργειές μας.
Όπως λέει ο Gary Lupyan, αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν, το να μιλάμε δυνατά στον εαυτό μας μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την αποτελεσματικότητα.
Σε μία από τις μελέτες του, ζήτησε από συμμετέχοντες να εντοπίσουν συγκεκριμένα αντικείμενα μέσα σε μια εικόνα. Όσοι τα ονόμαζαν δυνατά, τα έβρισκαν πολύ πιο γρήγορα απ’ ό,τι όσοι έμεναν σιωπηλοί. Η εξήγηση;
Όταν λες κάτι φωναχτά, το ακούς και με τα αυτιά σου, όχι μόνο με τον εγκέφαλό σου -κι αυτό ενισχύει τη συγκέντρωση.
Οργάνωση και Αυτορρύθμιση της Σκέψης
Εξωτερικεύοντας τις σκέψεις: Όταν προσπαθούμε να θυμηθούμε κάτι, να λύσουμε ένα πρόβλημα ή να οργανώσουμε τα επόμενα βήματά μας, η φωναχτή διατύπωση των σκέψεων βοηθάει τον εγκέφαλο να τις «τακτοποιήσει».
π.χ. «Πρώτα θα πληρώσω τους λογαριασμούς και μετά θα ετοιμάσω τη λίστα για ψώνια.»
Συγκέντρωση στην εργασία: Φωνάζοντας οδηγίες στον εαυτό, μειώνεται η πιθανότητα απόσπασης. Π.χ. ένας μάγειρας μπορεί να λέει: «Τώρα θα βάλω λάδι στο τηγάνι, μετά τα λαχανικά.»
2. Συναισθηματική Εκτόνωση και Αυτοπαρακίνηση
Εκτόνωση άγχους ή έντασης: Όταν βιώνουμε έντονο στρες ή θυμό, το να επαναλαμβάνουμε δυνατά όσα αισθανόμαστε («Δεν το αντέχω άλλο!») λειτουργεί σαν μια μορφή «κάθαρσης».
Ενίσχυση αυτοπεποίθησης: Σε αγχωτικές καταστάσεις (π.χ. πριν από μια παρουσίαση), πολλοί άνθρωποι λένε φωναχτά φράσεις όπως «Μπορώ να τα καταφέρω» ή «Είμαι έτοιμος/η για αυτό». Αυτό βοηθά στην ψυχολογική στήριξη του εαυτού.
3. Δημιουργική Διαδικασία και Μάθηση
Καλλιτεχνική ή επιστημονική έμπνευση: Συγγραφείς, μουσικοί ή ερευνητές μπορεί να συζητούν δυνατά με τον εαυτό τους καθώς δοκιμάζουν ιδέες, τίτλους ή λύσεις σε προβλήματα.
Επανάληψη κατά τη μάθηση: Όταν μαθαίνουμε κάτι καινούριο (π.χ. μια ξένη γλώσσα ή έναν τύπο μαθηματικό), επαναλαμβάνουμε φωναχτά λέξεις και φράσεις για να εμπεδωθούν καλύτερα.
4. Κοινωνική Αλληλεπίδραση σε Καταστάσεις Μοναξιάς
Έλλειψη εξωτερικού συνομιλητή: Σε περιόδους απομόνωσης (π.χ. κάποιου που ζει μόνος του ή εργάζεται σε απομακρυσμένο περιβάλλον), το να μιλά κανείς στον εαυτό του μπορεί να καλύψει εν μέρει την ανάγκη για κοινωνική επαφή.
Συζήτηση ιδεών ως «εξωτερικός συνομιλητής»: Κάποιοι ανθρώποι θέλουν να «ακούνε» τις δικές τους προτάσεις προκειμένου να τις αξιολογήσουν καλύτερα, σαν να έχουν έναν συνομιλητή.5. Πότε Γίνεται Ανησυχητικό;
Στις περιπτώσεις όπου η φωναχτή ομιλία:
Περιέχει διαλόγους με φανταστικά πρόσωπα: Το άτομο μπορεί να απαντά ή να συζητά με οντότητες που δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα.
Είναι εντελώς αποκομμένη από το περιβάλλον: Αν κάποιος μιλά μόνος του για ακατάληπτα θέματα, χωρίς σχέση με όσα συμβαίνουν γύρω του.
Συνοδεύεται από ψευδαισθήσεις ή παραληρητικές σκέψεις: Αν προσθέτει σε όλη αυτή τη φωναχτή συνομιλία και πεποιθήσεις που δεν έχουν βάση (π.χ. ότι τον ακούν μυστικές υπηρεσίες), τότε μπορεί να υποκρύπτει ψυχιατρική διαταραχή (όπως ψύχωση).
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, χρήζει επαγγελματικής αξιολόγησης από ψυχίατρο ή κλινικό ψυχολόγο.
Συμπέρασμα
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η φωναχτή ομιλία στον εαυτό τους αποτελεί απλώς ένα εργαλείο:
Για να οργανώσουν και να συγκεντρωθούν.
Να εκτονώσουν έντονα συναισθήματα.
Να είναι δημιουργικοί ή να μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά.
Μόνο όταν συνοδεύεται από φανταστικούς διαλόγους, αποκοπή από την πραγματικότητα ή ψευδαισθήσεις, χρειάζεται ανησυχία και πιθανώς επαγγελματική παρέμβαση.