Σε καθεστώς έντονης οικονομικής πίεσης εξακολουθεί να ζει η πλειονότητα των ελληνικών νοικοκυριών, με την ακρίβεια, το υψηλό κόστος ενέργειας και τη στασιμότητα των εισοδημάτων να συνθέτουν ένα σκηνικό διαρκούς ανασφάλειας. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, έξι στους δέκα Έλληνες δηλώνουν ότι μόλις καταφέρνουν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, χωρίς περιθώριο αποταμίευσης ή αντιμετώπισης έκτακτων εξόδων.
Ακρίβεια χωρίς ανάσα
Οι αυξήσεις στις τιμές των βασικών αγαθών, των τροφίμων και των υπηρεσιών έχουν διαβρώσει σημαντικά την αγοραστική δύναμη των πολιτών. Παρότι ο πληθωρισμός εμφανίζει σημάδια αποκλιμάκωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην καθημερινότητα των νοικοκυριών η πίεση παραμένει ασφυκτική. Μισθοί και συντάξεις αδυνατούν να ακολουθήσουν τον ρυθμό των αυξήσεων, με αποτέλεσμα η κάλυψη ακόμα και στοιχειωδών αναγκών να αποτελεί πρόκληση.
Ιδιαίτερα ευάλωτοι εμφανίζονται οι χαμηλόμισθοι, οι συνταξιούχοι και τα μονογονεϊκά νοικοκυριά, που συχνά αναγκάζονται να περιορίσουν δαπάνες για υγεία, διατροφή ή θέρμανση.
Ενεργειακή φτώχεια σε μόνιμη βάση
Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα κοινωνικά προβλήματα της χώρας. Χιλιάδες νοικοκυριά δηλώνουν ότι αδυνατούν να θερμάνουν επαρκώς την κατοικία τους τον χειμώνα ή να καλύψουν το κόστος ηλεκτρικού ρεύματος και καυσίμων. Οι υψηλοί λογαριασμοί ενέργειας, σε συνδυασμό με τα παλαιά και ενεργειακά μη αποδοτικά κτίρια, επιδεινώνουν το πρόβλημα.
Για πολλούς πολίτες, η επιλογή δεν είναι μεταξύ άνεσης και εξοικονόμησης, αλλά μεταξύ θέρμανσης και άλλων βασικών αναγκών. Το φαινόμενο αυτό έχει άμεσες συνέπειες στην υγεία, ιδιαίτερα των ηλικιωμένων και των παιδιών, αλλά και στην ψυχική ευεξία των νοικοκυριών.
Απαισιοδοξία για το μέλλον
Η οικονομική στενότητα αντικατοπτρίζεται και στην ψυχολογία των πολιτών. Η πλειονότητα δηλώνει απαισιόδοξη για τις προοπτικές της οικονομίας και της προσωπικής της κατάστασης, με τον φόβο νέων αυξήσεων και απρόβλεπτων εξόδων να κυριαρχεί. Η αίσθηση σταθερότητας παραμένει ζητούμενο, ενώ η κατανάλωση περιορίζεται στα απολύτως αναγκαία.
Η έλλειψη εμπιστοσύνης στο μέλλον λειτουργεί ανασταλτικά τόσο για την ιδιωτική κατανάλωση όσο και για τον μακροπρόθεσμο οικονομικό σχεδιασμό των νοικοκυριών.
Κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις
Η παρατεταμένη οικονομική πίεση δεν είναι μόνο ζήτημα αριθμών. Εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες, αυξάνει τον κίνδυνο φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και περιορίζει τις ευκαιρίες για κοινωνική κινητικότητα. Παράλληλα, η ενεργειακή φτώχεια υπονομεύει την ποιότητα ζωής και ενισχύει έναν φαύλο κύκλο οικονομικής αδυναμίας.
Η ανάγκη για ουσιαστικές παρεμβάσεις
Η αντιμετώπιση της οικονομικής ασφυξίας και της ενεργειακής φτώχειας απαιτεί στοχευμένες πολιτικές στήριξης, ενίσχυση των εισοδημάτων, έλεγχο της ακρίβειας και επενδύσεις στην ενεργειακή αναβάθμιση των κατοικιών. Χωρίς ουσιαστικές παρεμβάσεις, ο κίνδυνος παγίωσης της φτώχειας παραμένει ορατός.
Σε μια κοινωνία όπου η πλειονότητα «οριακά τα βγάζει πέρα», το ζητούμενο δεν είναι απλώς η επιβίωση, αλλά η αποκατάσταση της αξιοπρέπειας και της οικονομικής ασφάλειας των πολιτών.